Ik ben nooit heel goed geweest in het scheiden van werk en privé. Als in: werk is ook een beetje een hobby, en wat ik in mijn vrije tijd doe komt dicht bij mijn werk. Denk aan het organiseren van inspiratiesessies over ons vakgebied (met CS, het Genootschap van Contentstrategen), en het bloggen over muziek bij Ondergewaardeerde Liedjes.

Gewoon in de avonduren weer achter die laptop kruipen.

Over die laatste hobby wil ik jullie, op dit zakelijke platform, toch even lastigvallen. Ik denk dat we als professionele tekstschrijvers namelijk best wel wat kunnen leren van kunstschrijvers; of ze nu boeken, gedichten of liedjes schrijven.

(Zo schreef ik jaren geleden een keer een ode aan Douglas Adams, in mijn ogen een van de beste storytellers van de afgelopen vijftig jaar, maar die blog staat niet meer online.

Vandaag wil ik het hebben over Spinvis. De afgelopen weken heb ik veel van zijn werk beluisterd. Elke maand stellen we bij Ondergewaardeerde Liedjes een playlist samen met het meest ondergewaardeerde werk van een artiest. Komende maand is dat dus Spinvis. En om mee te kunnen stemmen wilde ik even mijn geheugen opfrissen, door al zijn albums terug te luisteren.

En wat me daar vooral van is bijgebleven: wat een weergaloze tekstschrijver is die man. Terwijl zijn vaak simpel klinkende teksten precies de reden zijn waarom sommige mensen op zijn muziek afhaken, ben ik daarom juist een groot liefhebber.

Spinvis kan iets met zijn teksten wat heel erg knap is: je laten verwonderen over het alledaagse. Over wespen op de appeltaart, het stelletje Stefan en Lisette, de typisch Nederlandse verjaardag. Probeer daar maar eens een liedje over te schrijven zonder dat het knullig wordt – Spinvis kan dat.

Hij verwoordt dan vaak een gevoel dat ik herken.

Een voorbeeld.

Op een ochtend in het heelal

Op een ochtend in het heelal

De burgermeester schraapt zijn keel

Uit zijn mond komen woorden vrij

Ze stijgen op het zijn er veel

Er gebeuren nog veel dingen in het liedje: ministers die worden gefotografeerd, een blaaskapel die langskomt, kinderen planten vlaggen. Allemaal mensen die dingen doen die er eigenlijk niet toe doen, maar die ze zelf op dat moment erg belangrijk vinden. Op een ochtend in het heelal. Wat betekenen al deze plichtplegingen eigenlijk in het grotere geheel? Ik heb het me vaak afgevraagd terwijl ik ernaar zat te kijken.

Ik wil alleen maar zwemmen

Nog zo’n gevoel dat je misschien wel kent. Je hebt het ergens prima naar je zin, geniet van een zonnetje. Iemand begint tegen je te kletsen. En je denkt: laat me maar met rust.

Ik wil alleen maar zwemmen gaat daarover. Aan de ene kant heb je de ik-figuur:

Hee ik heb geen probleem

Ik heb alles gefixt

Ik wou nog iets zeggen maar ik weet niet meer

Dan was het zeker niks

De dag is nog jong

Ze trilt in de zon

Dan komt daar de storende factor. Meesterlijk verwoord:

Ik wil niet horen wat de dokter dacht

Of wat je doet als het zo door blijft gaan

Ik wil niet weten wat dat geintje nou uiteindelijk nog heeft opgebracht

Ik wil alleen maar zwemmen

Wat hier vooral leuk is, is hoe hij speelt met woordgebruik. ‘De dag is nog jong, ze trilt in de zon’; hier voel je mee met de levensgenieter. Om daar tegenover te zetten ‘Ik wil niet weten wat dat geintje nou uiteindelijk nog heeft opgebracht’; wat een prachtig contrast.

Het voordeel van video

Dat contrast gebruikt Spinvis ook in Het voordeel van video. Het liedje begint als een telefonische enquête. Met het woordgebruik dat daarbij hoort.

Bent u graag alleen?

Zijn de zaken geregeld?

Bent u een ochtendmens?

Al snel ontspoort het. De ondervrager blijkt iets te veel te weten:

Ik ken de kamer waarin in u woont

En als u huilt aan de telefoon

U danst zo mooi soms dat zie ik ook

Dat is het voordeel van video

Maar, en dat is het knappe, de ondervrager (stalker?) lijkt ook heel erg mee te voelen met de ondervraagde. Waardoor je je niet alleen bekeken voelt, maar ook begrepen:

Komt u vaak te laat?

Speelt u dan de clown?

Mist u iemand die al weg is al heel erg lang?

En valt er dan soms regen?

Tienduizend zwaluwen

De aller mooiste tekst van Spinvis, die van mij dan ook de meeste punten krijgt, vind ik Tienduizend zwaluwen. Voordat ik deze ga duiden, stel ik voor dat je het liedje zelf eerst luistert (zodat ik hem niet voor je kan verpesten).

De eerste coupletten is er nog niks aan de hand. Zoals zo vaak in liedjes van Spinvis, lijkt hij ons mee te nemen in een onschuldige herinnering. Vroeger, weet je nog hoe we samen bij de waterkant die grote zwerm zwaluwen zagen?

Dan gaat het mis. Ze sloten de scholen, we verstopten de boeken. Maar toch ging het leven gewoon door: de zon scheen zo mooi en we werden bruiner dan ooit. De gruwelijke werkelijkheid en de alledaagse realiteit gaan schuren.

En dan komen de vier regels waar ik elke keer weer kippenvel van krijg.

Wat valt er verder te zeggen

Je stond op een lijst

Ze vroegen om de papieren

Ik was er niet bij

Gruwelijk. Dit is het niet-verzet, het wegkijken, prachtig verwoord. Tja, wat kon ik eraan doen. Wat kan ik ervan zeggen. Ze hadden je op een lijst gezet, wat had ik moeten doen? Ik was er niet eens bij.

Brrr. En dat met die niets-aan-de-hand tingel-tangel-melodie.

Weergaloos.